Kızıl Gezegenin Kimyasal Hikâyesi: Mars’ta Oksijen Yoksa Nasıl Oluyor da Yüzeyi Paslı Oluyor?
Bu paradoks, bilim insanlarının Mars’ın geçmişi ve kimyası hakkındaki anlayışlarını derinleştiren ilginç bir konu.
Her geçen gün hakkında yeni bir şey öğrendiğimiz Mars’ın biraz da paslı yüzeyine bakalım.
Mars’ın atmosferi, Dünya’nınkinden oldukça farklı.
Mars’ın yaklaşık yüzde 95’i karbondioksitten oluşuyor. Serbest oksijen oranı ise oldukça düşük, yüzde 0,13 civarında. Bu kadar düşük oksijen seviyesi ise Dünya’da olduğu gibi metal yüzeylerin oksitlenerek paslanması için yeterli değil. Peki, Mars yüzeyindeki pasın kaynağı ne?
Mars yüzeyindeki paslanmanın kaynağı demir oksit (Fe2O3) oluşumu.
Mars toprağı ve kayaları büyük miktarda demir içeriyor. Ancak bu demirin oksitlenmesi için serbest oksijene ihtiyaç yok. Aslında Mars’ta demir oksit oluşumunun başlıca iki mekanizması var:
Mars’ın yüzeyinde bir zamanlar bulunduğu bilinen su, oksijen atomları içeriyor ve bu oksijen demirle reaksiyona girerek demir oksit oluşturabilir. Düşüncelere göre Mars’ta akan suyun tarihçesi, milyonlarca yıl öncesine dayanıyor ve bu süre zarfında demir, su ile reaksiyona girerek oksitlenmiş olabilir.
Bir diğeri ise fotokimyasal reaksiyonlar. Mars yüzeyi, güneşin ultraviyole (UV) ışınlarına doğrudan maruz kalıyor. Bu UV ışınları da Mars atmosferindeki karbondioksit ve su buharı moleküllerini parçalayarak serbest oksijen atomları oluşturabilir.
Serbest oksijense yüzeydeki demirle reaksiyona girerek demir oksit oluşturur. Bu fotokimyasal süreç de Mars yüzeyindeki demir oksit oluşumunda önemli bir rol oynuyor.
Mars’ın geçmişi ve geleceği
Mars’ın paslı yüzeyi, sadece gezegenin kimyasal yapısı hakkında bilgi vermekle kalmıyor aynı zamanda tarihçesi hakkında da ipuçları sunuyor. Mars’ın geçmişte suya sahip olması aslında gezegenin bir zamanlar yaşamı destekleyebilecek koşullara sahip olabileceğini de düşündürüyor.
